Έρευνα: Η ΕΕ εκπέμπει SOS - Επικίνδυνα καλλυντικά & παιχνίδια από την Κίνα κατακλύζουν την αγορά

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ανακοίνωσε ότι το 2024 καταγράφηκε ο μεγαλύτερος αριθμός ειδοποιήσεων για επικίνδυνα καλλυντικά & παιχνίδια που έχει σημειωθεί ποτέ. Συνολικά, σύμφωνα με πληροφορίες του Euronews, εντοπίστηκαν 4.137 περιπτώσεις μη ασφαλών προϊόντων. 

Οι περισσότερες ειδοποιήσεις αφορούσαν καλλυντικά, παιχνίδια και ηλεκτρικές συσκευές. Τα δεδομένα καταγράφονται μέσω του συστήματος Safety Gate, το οποίο βοηθά τις χώρες της ΕΕ να αποσύρουν επικίνδυνα προϊόντα από την αγορά.

Ένας βασικός λόγος για την αύξηση είναι η μεγάλη εισαγωγή φθηνών προϊόντων από την Κίνα. Περίπου το 40% των ειδοποιήσεων αφορούσε προϊόντα κινεζικής προέλευσης. Αν αφαιρεθούν τα καλλυντικά (τα περισσότερα από τα οποία προήλθαν από την Ιταλία), το ποσοστό των ειδοποιήσεων που σχετίζεται με κινεζικά προϊόντα ανεβαίνει στο 61%.

Καλλυντικά και παιχνίδια είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα

Τα καλλυντικά ήταν η κατηγορία με τις περισσότερες ειδοποιήσεις, καλύπτοντας το 36% του συνόλου. Σχεδόν όλα (97%) περιείχαν μια απαγορευμένη χημική ουσία, την butylphenyl methylpropional (γνωστή και ως Lilial ή BMHCA), μας πληροφορεί η πηγή. Η ουσία αυτή είναι συνθετικό άρωμα με λουλουδένια μυρωδιά, αλλά μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα και να προκαλέσει ερεθισμούς στο δέρμα. Η ΕΕ την απαγόρευσε τον Μάρτιο του 2022 επειδή μπορεί επίσης να επηρεάσει το ορμονικό σύστημα.

Πολλά από αυτά τα μη ασφαλή καλλυντικά πωλούνταν μέσω online πλατφορμών όπως το Temu και το Shein. Ειδικοί έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι τα φθηνά καλλυντικά από eshops συχνά δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες ασφαλείας της ΕΕ. Τα δύο δημοφιλή marketplaces βρίσκονται σε διαρκή έλεγχο από αρμόδιες παγκόσμιες και ευρωπαϊκές επιτροπές, σχετικά με την ποιότητα και την ασφάλεια των προϊόντων τους. Νωρίτερα μέσα στο 2024, οι ομοσπονδιακές ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ για την ασφάλεια ζήτησαν έρευνα για τις κινεζικές eCommerce πλατφόρμες αυτές, εκφράζοντας ανησυχία για τη διαθεσιμότητα προϊόντων για βρέφη και νήπια που ενδέχεται να μην πληρούσαν τα πρότυπα ασφαλείας των ΗΠΑ.

Τα παιχνίδια ήταν η δεύτερη πιο συχνή κατηγορία, με 15% των ειδοποιήσεων. Πολλά προέρχονταν επίσης από την Κίνα. Συχνά περιείχαν επικίνδυνες χημικές ουσίες όπως φθαλικές ενώσεις, PFAS και δισφαινόλες, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Κάποια παιχνίδια περιείχαν επίσης μικρά κομμάτια που μπορούν να προκαλέσουν πνιγμό.

Η ΕΕ εισάγει τώρα νέο νόμο για την ασφάλεια των παιχνιδιών. Ο νόμος απαγορεύει τις επιβλαβείς ουσίες και απαιτεί όλα τα παιχνίδια να έχουν Ψηφιακό Διαβατήριο Προϊόντος, ώστε να διευκολύνεται ο εντοπισμός και απόσυρσή τους.

Πέρα από τις ειδοποιήσεις για επικίνδυνα καλλυντικά & παιχνίδια, καταγράφηκαν επίσης ειδοποιήσεις για ηλεκτρικές συσκευές (10%), οχήματα (9%) και χημικά προϊόντα (6%), όπως αναφέρεται.

Temu και Shein υπό πίεση

Ο Επίτροπος της ΕΕ, Michael McGrath, δήλωσε ότι πολλά φθηνά προϊόντα που πωλούνται online δεν πληρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα ασφάλειας. Ανέφερε ότι Temu και Shein ήδη ερευνώνται. Η ΕΕ ξεκίνησε έρευνα κατά της Temu τον Οκτώβριο 2024 στο πλαίσιο του Κανονισμού για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA). Η εταιρεία Shein κλήθηκε επίσης να δώσει διευκρινίσεις τον Φεβρουάριο 2025.

Ο McGrath δήλωσε ότι από τον Δεκέμβριο 2024 ισχύει ο νέος Κανονισμός Γενικής Ασφάλειας Προϊόντων (GPSR), ο οποίος δίνει νέα εργαλεία προστασίας στους καταναλωτές:

• Δημιουργία Safety Business Gateway για αναφορές από τις επιχειρήσεις
• Δημιουργία Consumer Safety Gateway για καταναλωτικές αναφορές
• Υποστήριξη για ελέγχους και αγορές δοκιμής (mystery shopping) σε eshops

Η ΕΕ χρησιμοποιεί πλέον και νέα τεχνολογικά εργαλεία, όπως web crawlers, για να εντοπίζει παράνομα προϊόντα που συνεχίζουν να πωλούνται online.

Η ΕΕ ζητά πιο ισχυρά εργαλεία ελέγχου

Σήμερα, τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για τον έλεγχο της ασφάλειας των προϊόντων. Όμως, μετά την αύξηση των ειδοποιήσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο. Ο McGrath είπε ότι η Επιτροπή μπορεί σύντομα να αποκτήσει κεντρικές αρμοδιότητες για να διερευνά και να σταματά επικίνδυνα προϊόντα, ειδικά σε διασυνοριακές περιπτώσεις.

Η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC) σχολίασε επίσης την έκθεση. Τόνισε ότι δεν φταίνε οι κανόνες, αλλά η ανεπαρκής εφαρμογή τους. Ζήτησε περισσότερη χρηματοδότηση, καλύτερα εργαλεία και ισχυρότερες αρμοδιότητες για τις ομάδες ελέγχου.

Ο Agustín Reyna, διευθυντής της BEUC, είπε ότι οι ελεγκτικές ομάδες χρειάζονται περισσότερα άτομα και καλύτερη υποστήριξη. Πρόσθεσε ότι η online αγορά κάνει τους ελέγχους ακόμα πιο δύσκολους, καθώς τα μη ασφαλή προϊόντα μπορούν να φτάσουν στα σπίτια χωρίς κανέναν έλεγχο.

Δεδομένου ότι η ΕΕ δεν μπορεί να ελέγξει κάθε προϊόν, η BEUC ανέφερε ότι οι 4.137 ειδοποιήσεις είναι πιθανώς μόνο η «κορυφή του παγόβουνου». Επίσης, είναι δύσκολο να ξέρει κανείς πόσα κομμάτια κάθε προϊόντος έχουν κυκλοφορήσει.

Αντιδράσεις από Κίνα

Το Εμπορικό Επιμελητήριο της Κίνας στην ΕΕ απάντησε στις αναφορές. Δήλωσε στους Financial Times ότι δεν πρέπει να πολιτικοποιούνται τα θέματα ασφάλειας προϊόντων. Είπε ότι η Κίνα θέλει να συνεργαστεί με την Ευρώπη για τη βελτίωση των κανόνων και την προστασία των καταναλωτών.

Η ΕΕ και η Κίνα υπέγραψαν νέο σχέδιο δράσης το 2023. Σύμφωνα με αυτό, η Κίνα πρέπει να απαντά στις ευρωπαϊκές ειδοποιήσεις εντός 21 ημερών και οι δύο πλευρές θα πρέπει να οργανώνουν σεμινάρια για καλύτερη συμμόρφωση με τους κανόνες, όπως αναφέρει η πηγή.

Πώς επηρεάζουν οι εμπορικές εντάσεις

Σύμφωνα με όσα διαβάζουμε, ειδικοί αναφέρουν ότι οι εμπορικές εντάσεις αυξάνουν τις φθηνές εισαγωγές από την Κίνα στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, μετά την αύξηση των δασμών από τον Donald Trump στις ΗΠΑ, οι Temu και Shein δήλωσαν ότι θα αυξήσουν τις τιμές για τους Αμερικανούς καταναλωτές από τις 25 Απριλίου. Οι εταιρείες είπαν ότι οι νέοι διεθνείς δασμοί αυξάνουν το κόστος τους — και ότι μπορεί τώρα να στοχεύσουν περισσότερο στην ευρωπαϊκή αγορά.

Η ευκολία και η άνεση που χαρίζει το eCommerce στους καταναλωτές είναι αδιαμφισβήτητη. Οι online αγορές γίνονται ο δημοφιλέστερος τρόπος shopping, με το αγοραστικό κοινό να τις προτιμά. Όμως, πέρα από τα οφέλη του σε κοινό και εμπόρους,  σημαντικό είναι να αναφέρουμε και την είσοδο μη ασφαλών προϊόντων που έφερε στην ευρωπαϊκή αγορά. 

Πολλά φθηνά προϊόντα από την Κίνα πωλούνται σε eshops χωρίς να έχουν περάσει τους απαραίτητους ελέγχους ή δίχως να πληρούν τα κριτήρια ασφαλείας. Αυτό δυσκολεύει την προστασία των καταναλωτών. Με τους νέους νόμους που ισχύουν πλέον και με τους ελέγχους να γίνονται πιο αυστηροί (όπως στην περίπτωση που αφορά τα επικίνδυνα καλλυντικά & παιχνίδια), οι online πωλητές στην Ευρώπη πρέπει να προσέχουν πολύ περισσότερο. Οφείλουν να ακολουθούν σωστά τους ευρωπαϊκούς κανόνες, ειδικά όταν πρόκειται για την ασφάλεια των προϊόντων που πουλάνε.

Για μια επιχείρηση eCommerce, αυτό δεν είναι απλώς μια υποχρέωση απέναντι στον νόμο. Είναι και θέμα εμπιστοσύνης. Όταν ο καταναλωτής νιώθει ασφαλής με αυτά που αγοράζει, είναι πιο πιθανό να ξαναψωνίσει.